Operasyonel Bütçe Dengesi | Opsiyon (Option) | Para Kurulu (Currency Board) | Para Piyasası | Para Politikası

Operasyonel Bütçe Dengesi: Faiz hariç ve dahil bütçe dengesini gösteren geleneksel tanımların, özellikle
ekonomik istikrara sahip olmayan ülkelerde açıgın etkilerini tam olarak yansıtmadıgı düsüncesi ile
olusturulmus bir kavramdır. Esas olarak bütçe açıgının önemi açıgın ekonomideki toplam büyüklükler
(toplam talep, toplam arz) üzerinde yarattıgı etkiden kaynaklanmaktadır. Operasyonel bütçe açıgı
kavramı, toplam talep üzerinde etkili olan açıgın, bütçe dönemi içerisinde ödenen faiz ödemelerinin reel
kısmı oldugunu, nominal kısmın, toplam talep üzerinde etkili olmadıgı varsayımından hareket eder. Bu
çerçevede nominal faiz ödemeleri, faiz ödemesini elde eden birimler tarafından dönem basındaki
servetlerinin reel degerinin amortismanında (korunmasında) kullanılmakta ve aynı amaçla yeniden
yatırıma tabi tutulmakta, dolayısıyla tüketim harcamalarına yönelmemekte ve toplam talep üzerinde bu
anlamı ile etkili olmamaktadır. Dolayısıyla, talep artısı sadece reel faiz ödemelerinden kaynaklanmakta ve
operasyonel bütçe açıgı bu anlamı ile açıgı ifade etmektedir.
Opsiyon (Option): Belirli bir kıymeti, önceden belli bir vade ve fiyattan alma-satma hakkı veren
kontratlardır. Kontratı elinde tutan kontrata konu olan kıymeti alma (call-option) veya satma (put-option)
hakkına sahip olurken, kontrattan kaynaklanan herhangi bir yükümlülügü yoktur. Kontratı satan (yazan)
taraf ise vadede kontratı elinde tutan tarafın, kontrata konu olan kıymeti kontrat sartları içerisinde
almak-satmak istemesi halinde, sözlesme hükümlerini yerine getirmekle yükümlüdür. Opsiyonu satan
(yazan) taraflar bu islem karsılıgı prim geliri elde etmektedirler. Belirsizligin (volatilitenin) yüksek oldugu
piyasalarda, kontrat karsılıgı prim talepleri çok yüksek boyutlara ulasabilmektedir.
P
Para Kurulu (Currency Board): Döviz kuru rejimlerinden biridir. Bu tür bir uygulamada, ulusal paranın
degeri yabancı bir para birimine veya yabancı para birimlerinden olusan bir sepete karsı sabitlenir. Para
politikası uygulaması açısından bakıldıgında parasal tabanın sadece yabancı para karsılıgında yapılan
islemlerle degismesine izin verir. Diger bir deyisle, merkez bankasına önceden belirlenmis sabit bir
kurdan döviz satıldıgı zaman para miktarı artar, merkez bankasından döviz alındıgı zaman azalır.
Para Piyasası: Kısa vadeli (uluslararası piyasalar için 90 gün ve daha az), yüksek likiditeye sahip finansal
enstrümanların islem gördügü piyasalardır.
Para Politikası: Ekonomik büyüme, istihdam artısı ve fiyat istikrarı gibi hedeflere ulasabilmek için paranın
elde edilebilirligini ve maliyetini etkilemeye yönelik olarak alınan kararları ifade eder. Uygulanmasından
sorumlu kuruluslar merkez bankalarıdır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununda, Bankanın temel
amacının fiyat istikrarı oldugu ifade edilmistir.